5-HTP

Aminide aside tryptophan ifite inyungu nyinshi mubuzima, ariko ingaruka zayo mubuzima bwubwonko birakwiye ko tumenya.Ihindura imyifatire yawe, kumenya no kwitwara, hamwe no gusinzira.
Birakenewe numubiri gukora proteyine nizindi molekile zingenzi, harimo ningirakamaro kubitotsi byiza no kumererwa neza.
By'umwihariko, tryptophan irashobora guhinduka muri molekile yitwa 5-HTP (5-hydroxytryptophan), ikoreshwa mu gukora serotonine na melatonine (2, 3).
Serotonine ifata ingingo nyinshi, zirimo ubwonko n'amara.By'umwihariko mu bwonko, bigira ingaruka ku gusinzira, kumenya, no kumererwa neza (4, 5).
Ufatiye hamwe, tryptophan na molekile itanga ni ngombwa kugirango umubiri ukore neza.
Incamake Tryptophan ni aside amine ishobora guhinduka muri molekile nyinshi zingenzi, harimo serotonine na melatonine.Tryptophan na molekile itanga bigira ingaruka kumikorere myinshi yumubiri, harimo ibitotsi, umwuka, nimyitwarire.
Ubushakashatsi bwinshi bwerekanye ko abantu bafite ikibazo cyo kwiheba bashobora kuba munsi yurwego rusanzwe rwa tripitofani (7, 8).
Mugabanye urwego rwa tripitofani, abashakashatsi barashobora kwiga imikorere yacyo.Kugirango ukore ibi, abitabiriye ubushakashatsi banyoye aside amine nyinshi hamwe na tripitofani (9).
Mu bushakashatsi bumwe, abantu 15 bakuze bafite ubuzima bwiza bahuye n’ibidukikije bitesha umutwe inshuro ebyiri: rimwe iyo bafite igipimo gisanzwe cyamaraso ya tripitofani na rimwe mugihe bafite amaraso make ya tripitofani (10).
Abashakashatsi basanze iyo abitabiriye amahugurwa bafite urwego rwo hasi rwa tripitofani, guhangayika, guhagarika umutima, no guhagarika umutima byari hejuru.
Incamake: Ubushakashatsi bwerekana ko urugero rwa tryptophan nkeya rushobora kugira uruhare mu guhungabana, harimo kwiheba no guhangayika.
Ubushakashatsi bumwe bwerekanye ko iyo tryptophan igabanutse, imikorere yo kwibuka igihe kirekire yari mibi kuruta kurwego rusanzwe (14).
Mubyongeyeho, isuzuma rinini ryagaragaje ko urwego rwo hasi rwa tripitofani rugira ingaruka mbi ku kumenya no kwibuka (15).
Izi ngaruka zishobora kuba zijyanye no kugabanya urugero rwa tryptophan no kugabanuka kwa serotonine (15).
Incamake: Tryptophan ningirakamaro mubikorwa byubwenge kubera uruhare rwayo mukubyara serotonine.Urwego rwo hasi rwiyi aside amine irashobora kubangamira ubushobozi bwubwenge bwawe, harimo kwibuka ibyabaye cyangwa uburambe.
Muri vivo, tryptophan irashobora guhinduka kuri molekile 5-HTP, hanyuma igakora serotonine (14, 16).
Hashingiwe ku bushakashatsi bwinshi, abashakashatsi bemeza ko ingaruka nyinshi ziterwa na tripitofani nyinshi cyangwa nkeya ziterwa n'ingaruka zayo kuri serotonine cyangwa 5-HTP (15).
Serotonine na 5-HTP bibangamira inzira nyinshi mu bwonko, kandi kubangamira ibikorwa byabo bisanzwe bishobora gutera kwiheba no guhangayika (5).
Mubyukuri, imiti myinshi yakoreshejwe mu kuvura ihungabana ihindura uburyo serotonine ikora mu bwonko, ikongera ibikorwa byayo (19).
Ubuvuzi bwa 5-HTP burashobora kandi gufasha kongera urugero rwa serotonine no kunoza umwuka, ndetse no kugabanya ubwoba no kudasinzira (5, 21).
Muri rusange, guhindura tryptophan kuri serotonine ishinzwe ingaruka nyinshi zagaragaye kumyumvire no kumenya (15).
Incamake: Akamaro ka tryptophan gashobora guterwa n'uruhare rwayo mu gukora serotonine.Serotonine ni ngombwa mu mikorere myiza y'ubwonko, kandi urugero rwa tripitofani irashobora kugabanya urugero rwa serotonine mu mubiri.
Iyo serotonine ikorewe mu mubiri ivuye muri tripitofani, irashobora guhinduka indi molekile ikomeye, melatonine.
Mubyukuri, ubushakashatsi bwerekana ko kongera amaraso ya tripitofani byongera serotonine na melatonine (17).
Usibye melatonine, isanzwe iboneka mu mubiri, melatonin ni inyongera ikunzwe kuboneka mu biribwa bitandukanye, harimo inyanya, strawberry, n'inzabibu (22Twizeye).
Melatonin igira ingaruka ku gusinzira-gukangura umubiri.Uru ruzinduko rugira ingaruka ku bindi bikorwa byinshi, birimo intungamubiri za metabolisme ndetse na sisitemu y’umubiri (23).
Ubushakashatsi bwinshi bwerekanye ko kongera imirire ya tripitofani ituma ibitotsi byongera melatonine (24, 25).
Ubushakashatsi bumwe bwerekanye ko kurya ibinyampeke bikungahaye kuri tryptophan mu gitondo na nimugoroba byafashaga abantu bakuru gusinzira vuba no gusinzira cyane ugereranije no kurya ibinyampeke bisanzwe (25).
Ibimenyetso byo guhangayika no kwiheba nabyo byagabanutse, kandi tryptophan irashobora kongera urugero rwa serotonine na melatonine.
Ubundi bushakashatsi bwerekanye kandi ko gufata melatonine nk'inyongera byongera ubwiza n'ibitotsi (26, 27).
Incamake: Melatonin ni ingenzi kumubiri wo gusinzira-gukanguka.Kongera gufata tryptophan birashobora kongera urugero rwa melatonine no kunoza ubwiza nubwiza bwibitotsi.
Ibiribwa bimwe na bimwe cyane muri tripitofani, harimo inkoko, urusenda, amagi, impongo n'ibikona (28).
Urashobora kandi kongeramo tryptophan cyangwa imwe muri molekile ikora, nka 5-HTP na melatonin.
Incamake: Tryptophan iboneka mu biribwa birimo proteyine cyangwa inyongera.Umubare nyawo wa poroteyine mu ndyo yawe uzatandukana bitewe nubunini nubwoko bwa poroteyine urya, ariko byagereranijwe ko indyo isanzwe itanga garama 1 za poroteyine kumunsi.
Niba ushaka kunoza ibitotsi byawe nubuzima, inyongera ya tripitofani ikwiye kubitekerezaho.Ariko, ufite ubundi buryo.
Urashobora guhitamo kongeramo molekile ikomoka kuri tryptophan.Harimo 5-HTP na melatonin.
Niba ufashe tripitofani ubwayo, irashobora gukoreshwa mubindi bikorwa byumubiri usibye serotonine na melatonine, nka protein cyangwa niacin.Niyo mpamvu kuzuza 5-HTP cyangwa melatonin bishobora kuba amahitamo meza kubantu bamwe (5).
Abashaka kunoza imyumvire cyangwa imikorere yubwenge barashobora gufata tryptophan cyangwa 5-HTP inyongera.
Byongeye kandi, 5-HTP igira izindi ngaruka, nko kugabanya ibiryo ndetse nuburemere bwumubiri (30, 31).
Kubashaka cyane kunoza ibitotsi, inyongera ya melatonin irashobora kuba inzira nziza (27).
Incamake: Tryptophan cyangwa ibicuruzwa byayo (5-HTP na melatonin) birashobora gufatwa byonyine nk'inyongera y'ibiryo.Niba uhisemo gufata kimwe muri ibyo byongeweho, guhitamo ibyiza biterwa nibimenyetso ugamije.
Kuberako tryptophan ari aside amine iboneka mubiribwa byinshi, ifatwa nkumutekano muburyo busanzwe.
Indyo isanzwe ivugwa ko irimo garama 1 kumunsi, ariko abantu bamwe bahitamo gufata inyongera zingana na garama 5 kumunsi (29 Yizewe).
Ingaruka zishobora kuba zarakozweho ubushakashatsi mumyaka irenga 50, ariko hari raporo nke zabyo.
Nyamara, ingaruka mbi nko kugira isesemi no kuzunguruka byagaragaye rimwe na rimwe ku kigero kirenze 50 mg / kg uburemere bw'umubiri cyangwa 3,4 g ku bantu bakuru bapima ibiro 150 (68 kg) (29).
Ingaruka zishobora kugaragara cyane mugihe ufata tryptophan cyangwa 5-HTP hamwe nibiyobyabwenge bigira ingaruka kuri serotonine, nka antidepressants.
Iyo ibikorwa bya serotonine byiyongereye cyane, indwara izwi nka syndrome ya serotonine irashobora kubaho (33).
Niba urimo gufata imiti iyo ari yo yose igira ingaruka kuri serotonine, banza ubaze muganga wawe mbere yo gufata inyongera ya tripitofani cyangwa 5-HTP.
Incamake: Ubushakashatsi bwinyongera ya tryptophan bwerekanye ingaruka nke.Ariko, isesemi no kuzunguruka byagaragaye rimwe na rimwe kuri dosiye nyinshi.Ingaruka zo kuruhande zirashobora gukomera cyane hamwe nimiti igira ingaruka kuri serotonine.
Serotonine igira ingaruka kumyumvire yawe, kumenya, hamwe nimyitwarire yawe, mugihe melatonine igira ingaruka kumyuka yawe yo gukanguka.


Igihe cyo kohereza: Nzeri-06-2023